ENGELLİ BİREYLERİN İSTİHDAMI

Eklenme tarihi: 19/02/2021 – 11:18

Son güncellenme tarihi: 15/02/2023 – 17:49

ENGELLİ BİREYLERİN İSTİHDAMI

Dünya Sağlık Örgütünün (DSÖ) 1981 yılında yayınladığı bildirgeye göre Engellilik kavramı kısaca; kişinin yaş, cinsiyet, sosyal ve kültürel düzeyine göre normal kabul edilen yaşam gereklerini yerine getirememesidir. Engelli bireylerin toplum yaşamının yanında, çalışma yaşamında da yerlerini almaları onların kendilerini toplumun bir parçası olarak görmelerini sağlamaktadır. Bu açıdan engelli bireyler çalışma yaşamına adım attıklarında toplumla bütünleşme açısından da bir adım atmış olmaktadırlar.
Engel durumuna göre tüm vücut fonksiyon kayıplarının en az %40’ından yoksun olduklarını, yetkili sağlık kuruluşlarından alacakları engelli sağlık kurulu raporu ile belgeleyen bireyler “engelli” statüsünde İŞKUR’a kayıt yaptırabilirler. Meslekte çalışma güç kaybı oranı vb. oranlar dikkate alınmamakta olup tüm vücut fonksiyon kaybı oranına bakılmaktadır. Engelli sağlık raporunda çalışamaz ifadesi yer alıyorsa kişinin engelli kaydı yapılmamaktadır.
Türkiye’de engellilerin işçi olarak istihdamı, 4857 sayılı İş Kanununun 30 uncu maddesinde öngörülen kota sistemi ile sağlanmaya çalışılmaktadır.
4857 sayılı İş Kanununun 30 uncu maddesinde öngörülen kota sistemi kapsamında;
• 50 veya daha fazla işçi(tarım ve orman işletmelerinde 51 veya daha fazla) çalıştırdıkları;
• Özel sektör işyerlerinde % 3 engelli,
• Kamu işyerlerinde ise % 4 engelli, (Kamu işyerlerinde engelli istihdamında EKPSS puanı gerekmektedir.)
İşverenlerin engelli işçileri meslek, beden ve ruhi durumlarına uygun işlerde çalıştırmakla yükümlü olmaları nedeniyle, işverenin talebine şartları tutarak başvuru yapan ve görüşmeye gelen engellileri işverenin uygun bulmayarak işe almaması veya engelli kontenjan açığı için talep vermeyerek yükümlülüğünü yerine getirmemesi durumunda ise işverene 4857 sayılı İş Kanununun 101.inci maddesine istinaden çalıştırmadığı her engelli ve çalıştırmadığı her ay için İŞKUR tarafından idari para cezası uygulanmaktadır. Kamu kuruluşları da bu para cezasından hiçbir şekilde muaf tutulmamaktadır.
İdari yaptırımların yanında engelli istihdamını artırmak için devlet İstihdam Teşvikleri de uygulamaktadır. Özel sektör işverenlerinin çalıştırdıkları her bir engelli için asgari ücret düzeyindeki sosyal güvenlik primi
işveren paylarının tamamı Hazinece karşılanmaktadır.
Bu kapsamda dikkat edilmesi gereken engelli çalıştırma yükümlülüğü olmayan işverenlerde aynı teşvik kapsamında Sigorta Prim Desteğinden
yararlandırılmasıdır.

Engelli işçi çalıştırmadığı için işverenlerden tahsil edilen ceza paraları; engellilerin kendi işini kurmaları, engellinin iş bulmasını sağlayacak destek teknolojileri, engellinin işe yerleştirilmesi, işe ve işyerine uyumunun sağlanması ve bu gibi projelerde kullanılmaktadır.Kendi İşini Kurma Hibe Desteği İŞKUR’a kayıtlı olmak ve 18 yaşını tamamlamış olmak, Bedensel, zihinsel, ruhsal, duygusal ve sosyal yeteneklerini çeşitli derecelerle kaybetmesi nedeniyle işgücünün en az % 40’ından yoksun olduğunu “Engellilere Verilecek Sağlık Kurulu Raporları” ile belgelendirebilmek, Hangi sebeple olursa olsun emekli olmamak, Kendi üzerine aktif olarak kayıtlı işyeri/işletme olmamak, (Proje başvuru rehberi yayım tarihi itibari ile proje konusu meslekte vergi kaydı ve son bir yıl içerisinde terk mükellefi olmamak), İşyerinin kurulacağı il sınırları içinde ikamet etmek,Girişimcilik eğitim programı sertifikasına sahip olmak, Kurulacak iş ile ilgili başka mevzuatlarda aranılan diploma, sertifika, izin vb. belgelere sahip olmak ve aranılan diğer şartlara haiz olmak, Kendisine vasi tayini yapılmamış olmak, Herhangi bir icra dosyası bulunmamak. (Komisyon tarafından kabul edilen projelerin sözleşme imzası öncesinde https://www.turkiye.gov.tr/adalet-icra-dosyasi-sorgulama adresinden kişinin icra dosyasının olup olmadığı sorgulamasının yapılması gerekmektedir.)
Engelli kişilerin İŞKUR internet sitesinin duyurular bölümünde yayınlanan başvuru rehberine göre hazırlayacakları ve üretime katkıda bulunarak öncelikle kendi geçimlerini sağlamak sonra da yeni istihdamlara aracılık etmelerini temin etmek amacıyla Komisyona sunacakları projelerde;
Kuruluş İşlemleri Desteği: İşyeri kuruluşu için yapılan resmi işlemler, onaylar, izinler, ruhsatlar ve sigorta gibi masraflar için belge karşılığı olmak üzere en fazla 5.000 TL,
İşletme Gideri Desteği: Sözleşme imza tarihinden sonra 12 ay süre ile belge karşılığı olarak işletme giderlerinin (su, elektrik, iletişim, ısınma, tanıtım ve kira) en fazla % 60’ını geçmeyecek şekilde yıllık toplamda en fazla 15.000 TL
Kuruluş desteği: Sözleşme imza tarihinden itibaren 12 ay boyunca belge karşılığı olmak üzere işletmenin temel faaliyet alanı ile ilgili makine, teçhizat, yazılım, donanım, ara madde, sarf malzeme, ofis malzemesi gibi maliyetler için vergiler dâhil en fazla 45.000 TL destek sağlanmaktadır.